Geschiedenis van het wadlopen

Hoewel wadlopen door kustbewoners altijd al is gedaan, is van georganiseerd wadlopen pas sprake vanaf 14 juni 1939 toen mr. Derk H. Schortinghuis (1917-1998) een oversteek naar Rottumeroog organiseerde. In de oorlogsjaren was de Waddenzee voor iedereen die er beroepshalve niets te zoeken had verboden gebied. Na de oorlog kwam de groep die Schortinghuis om zich heen verzamelde weer bij elkaar en bepaalde lang het beeld voor het wadlopen in Nederland.

Buwalda en Abrahamse
In 1957 maakte Jaap Buwalda (1935-1976) furore met een totaal onverwachte oversteek naar Schiermonnikoog. Men schrok zo dat hem werd verboden om terug te lopen. Samen met zijn mede-student geografie Jan Abrahamse (1937) ‘veroverde’ hij het ene na het andere waddeneiland en samen gaven ze in het land lezingen over hun avonturen. Abrahamse speelde later een grote rol bij de oprichting van de Landelijke Vereniging tot behoud van de Waddenzee in 1965. Hij werd hoofdredacteur van het Waddenbulletin en Noorderbreedte.

Dongeradeel
Eind jaren vijftig organiseerden de broers Age en Jitze Vanger (1937) vanuit Moddergat tochten naar de Engelsmanplaat, waar het tij werd overgebleven en waar gevist werd op bot. Bekend is dat een groep verpleegkundigen uit Dokkum in 1956 een vloed doorbracht op de plaat. Andere gidsen in Dongeradeel waren in deze tijd de Wierumer Jan Smit, die zich later aansloot bij het Wadloopcentrum Fryslân en Klaas Haukes Dijkstra. Het lijkt er op dat er weliswaar al wadlooptochten georganiseerd werden aan het einde van de vijftiger jaren, maar nog wel op zeer bescheiden schaal.

Ameland: ds Van Dijk
Schijnbaar onafhankelijk van andere wadlopers begon dominee Dirk van Dijk (1894-1976), vanaf zijn aanstelling op het eiland in 1921, het wad rond Ameland te onderzoeken. Van hem zijn overtochten over het ijs bekend in 1929, 1939 en 1947. Hoewel hij vanaf 1950 al vermoedde dat het mogelijk moest zijn om ook zomers een oversteek te maken, kwam het er pas van na een ontmoeting met Dirk Huismans (1915-1987) op dinsdag 28 mei 1957. De dag ervoor verkende hij de weg vanaf de vaste wal en plantte op het verste punt een stok met een zakdoek. Hij nam de boot terug en liep de volgende dag vanaf het eiland tot hij de stok terugvond en wist dat hij door kon lopen naar de Friese kust. Huismans zou samen met zijn uit Paesens afkomstige vrouw Riemie Bosklopper (1915-2005), die wordt beschouwd als de eerste vrouwlijke wadloper, vele tochten naar Ameland en de Engelsmanplaat leiden.

Later sloot dominee Van Dijk zich bij de club van Schortinghuis aan, net als de ‘pionier van de Engelsmanplaat’ Roelof IJbema (1921), indertijd directeur gemeentewerken van West-Dongeradeel. Deze leerder de weg op het wad van de garnalenvisser Jan Visser (1899-1985) en zijn zoon Pieter uit Moddergat. Meestal maakte IJbema zijn tochten alleen, hoewel hij soms een groep meenam.

Fryske Waedrinners
Een andere wadloper uit de begintijd is de leraar en freelance jourmalist Goasse Rinse Groustra (1917-1996), die voor het eerst in 1960 het wad is opgeweest met de gebroeders Age en Jitze Vanger uit Moddergat. Grouwstra organiseerde culturele reizen naar Noord- en Oost-Friesland in Duitsland en ging o.a. op verkenning naar het vergane Esonstad dat toen nog in de open Lauwerszee lag. Zijn eerste en lange tijd enige leerling was Pieter Feico Boomsma. Samen hebben zij in september 1963 de Fryske Waedrinners opgericht.

Pieterburen
In februari 1963 werd een ijstocht op de Waddenzee georganiseerd door Dorpsbelangen Pieterburen, dat werd geleid door Hylke Dijkstra (1934-1994), een boer die in 1954 een heen- en terugtocht naar Schiermonnikoog over het ijs had gemaakt. In juni 1964 organiseerde Dorpsbelangen Pieterburen opnieuw een wadlooptocht, geïnspireerd door een lezing van Buwalda en Abrahamse. Dit wordt gezien als het begin van het moderne wadlopen, dat eind jaren zeventig een hoogtepunt aan populariteit beleefde. Pieterburen zou uiteindelijk uitgroeien tot hét wadloopdorp van Nederland.

Bron: 45 Jaar Fryske Waedrinners (2010) door Joop Hooiring en Wadlopen (1969) door Roelof IJbema.